Parafia Rzymskokatolicka

                           p.w. Trójcy Przenajświętszej w Łaszczówce
            Chwała Ojcu i Synowi i Duchowi Świętemu..

Przeorsk

          Przeorsk – historia tej miejscowości jest bardzo ciekawa i złożona.  Pierwsze wzmianki o nim pochodzą z roku 1387. Wtedy to król Władysław  Jagiełło przywrócił ja na własność Benedyktowi Węgierskiemu za wydanie w  ręce polskie zamku halickiego. W połowie XV w. wieś przeszła w posiadanie  Andrzeja Mołdrzyka z Chodywaniec, sędziego bełskiego i starosty halickiego.  W 1528 roku po Mołdrzykach dobra te przejęli Marcinowscy, a po nich, tuż przed 1589 r., Lipscy. W 1607 r. król Zygmunt III Waza zezwolił Samuelowi Lipskiemu lokować na tych gruntach miasto, ale nie miało ono żadnych szans rozwoju, ponieważ w sąsiedztwie szybko rósł Tomaszów, na rozbudowę którego Jan Zamoyski nie skąpił grosza. W 1827 r. było tu 65 domów i 319 mieszkańców, drewniana cerkiew z roku 1472 stanowiąca filie parafii Korhynie, szkoła 4 – klasowa, w której językiem wykładowym był rosyjski.

Cerkiew również miała swoją historię:

- w latach 1472 – 1595 była prawosławna,

- w latach 1596 - 1875 – grekokatolicka

- od roku 1875 do II wojny światowej ponownie prawosławna.

Ostatnia cerkiew stała tuż obok szkoły. Gdy ją rozebrano w 1938 r., to w jednej z sal lekcyjnych odprawiano nabożeństwa aż do czasu wysiedlenia, to znaczy do roku 1943. We wsi był cmentarz prawosławny. Początkowo grzebano zmarłych tuż przy cerkwi, a na początku XIX w. założono nowy, poza zabudową.

Ludność wyznania rzymskokatolickiego należała do parafii w Chodywańcach.

We wsi były dwa folwarki, młyn. Ludność zajmowała się rolnictwem i rzemiosłem. Było tu 4 tkaczy i 2 kołodziejów.

Druga wojna światowa przyniosła duże zmiany. Wysiedlono ludność ukraińską do Aleksandrowa. Na ich miejsce osadzono Niemców z Jugosławii i Rumunii. Gdy z kolei oni musieli opuścić Polskę, to na ich miejsce osiedlono repatriantów zza Buga. W 1956 r. wybudowano rzymskokatolicką kaplicę należącą do parafii w Tomaszowie Lub. We wszystkie niedziele i święta odbywały się w niej nabożeństwa. Obsługiwał ją ksiądz z Tomaszowa Lub.

W 1993 r. przystąpiono do budowy nowego kościoła. Projekt wykonał architekt z Lublina, pan Czesław Skrzypek. Jest to adaptacja kościoła z Ujścia (obok Janowa Lub.). Budowla ma kształt krzyża. Kościół stanął niedaleko dotychczasowej kaplicy, w cieniu wysokich drzew. Plac kościelny ogrodzony. Kościół posiada trzy ołtarze. W głównym jest obraz Matki Bożej Częstochowskiej, a w bocznych: obraz św. Andrzeja Boboli i Świętej Rodziny.

Dzięki dużemu zaangażowaniu mieszkańców wsi budowę ukończono na wiosnę 1995 r. Tegoż roku, 25 maja, Ks. Bp Jan Śrutwa poświęcił kościół w Przeorsku – p.w. św. Andrzeja Boboli i Matki Boskiej Częstochowskiej. Na zakończenie tej historii warto dodać, że do lat dziewięćdziesiątych XX wieku zachowały się dwa budynki z pierwszej połowy wieku XIX. Było to budynek starej szkoły, liczący ponad 150 lat i dom popa, tzw. popówka, w której przez wiele lat mieściły się klasy szkolne.

Do kościoła filialnego w Przeorsku na nabożeństwa uczęszczają też mieszkańcy Rudy Żelaznej i dawnego PGR-u Przeorsk (obecnie Nowy Przeorsk).

Ruda Żelazna leży na południowy zachód od Przeorska. Występują tu piaski i częściowo borowina. Od południowej strony wsi rozciąga się sosnowy las, a od północnej przez łąki i bagna płynie rzeka Sołokija. W II połowie XIX wieku był tu folwark złożony z trzech domów, młyn, stawy. Wieś składał się z 10 domów, 116 mieszkańców, leżała na granicy z Galicją, i należała do parafii Chodywańce. Stanowiła własność Szczeptyckiego. Do ciekawych zabytków należy ukryty wśród kępy drzew cmentarz obrządku wschodniego z kilkoma kamiennymi nagrobkami o klasycystycznych elementach i „uroczysko tatarskie”. Stanowi je sześć kopców stojących w jednym rzędzie; szkoda, że już dość mocno rozkopanych. Ten też trafi w dziesiątkę, kto odnajdzie resztki dymarków. Stąd nazwa – Ruda Żelazna. Wieś, z racji położenia geograficznego i warunków ekologicznych, stała się w ciągu ostatnich lat miejscowością letniskową. Większość podmokłych terenów od miejscowej ludności wykupili mieszkańcy Tomaszowa. Na tych działkach postawili letnie domki, wykopali stawy i odpowiednio je zagospodarowali. Do wsi prowadziły kiedyś drogi piaszczyste, często usiane kałużami. Obecnie, zarówno od Przeorska jak i od strony Łaszczówki (Tomaszowa), są drogi o powierzchni utwardzonej.

Nowy Przeorsk (wcześniej PGR Przeorsk, potem GHZ Przeorsk). Nie tak dawno na polach pełno było robotników swoich i sezonowych, na ziemi pszenno - buraczanej pracowały maszyny rolnicze, pasły się stada owiec i krów, a chlewnie pękały w szwach. Obecnie wielu ludzi stąd wyjechało. Pozostało 14 rodzin. Warunki życia nieco się zmieniły w związku z powstaniem elektrownii wiatrowych. Obecnie do osady Nowy Przeorsk prowadzi wyremontowana przez Inwestora asfaltowa droga. Od 2004 roku Nowy Przeorsk został włączony do gminy Jarczów.

Inne

Nr konta 90 1240 2816 1111 0010 1667 7006 Bank Pekao S.A. I O. w Zamościu